İran-İlhanlı
Devletinin ikinci hükümdarı
1234 senesinde doğdu. Zulmü ile meşhur Hülagu’nun oğlu. Dedesi Cengiz
Han ve babası Hülagu gibi kan dökücü ve zalim bir kimse olan Abaka Hanın
çocukluğu ve gençliği, doğduğu yer olan Moğolistan’da geçti. 1256
senesinde, babasıyla birlikte İran’a geldi. Hülagu’nun 1258 senesinde
Bağdat’ı yakıp yıktığı ve sekiz yüz binden fazla müslümanı katlettiği
sırada, onunla beraber bulundu. Babasının ölümü üzerine, hanedan
temsilcileri tarafından hükümdarlığa seçildi. Hülagu, Bizans
İmparatorunun kızını istemişti. Fakat kız yolda iken, Hülagu öldü. Abaka
Han babasının yerine bu kızla evlendi.
Babasının Mısır Memluklerine ve müslümanlara karşı başlattığı zalimane
mücadeleye devam etti. Koyu bir budist olan Abaka Han, Bizans
İmparatorunun kızıyla evli olduğundan, Müslümanlara karşı düşmanca,
Hıristiyanlara karşı ise dostça bir siyaset takip etti. Bu davranışları,
Avrupa’da memnuniyetle karşılandı. Bütün gayret ve çalışmalarına
rağmen, Avrupalılarla birleşip Memlukler üzerine hakimiyet sağlayamadı.
Ayrıca Kafkasya’da yaşayan kabileler üzerinde hakimiyet kurmak istediyse
de önceleri muvaffak olamadı.
1243 Kösedağ Savaşından sonra Moğollar, Türkiye Selçukluları üzerinde
hakimiyet kurmuşlar ve Anadolu’yu işgale başlamışlardı. Moğollar
taraflısı görünerek Anadolu’yu daha büyük bir tahribattan koruyan
Pervane Muinüddin Süleyman, daha sonra Memluk hükümdarından yardım
istedi. Bu davet üzerine Anadolu’ya büyük bir sefer düzenleyen Sultan
Baybars, Moğol ordusunu Elbistan’da bozguna uğrattı. Halkın sevgi
gösterileri arasında Kayseri’ye kadar geldi. Moğol ordusunun yenilgiye
uğradığını haber alan Abaka Han, büyük bir ordu hazırlayarak Anadolu’ya
girdi. Bu sırada Melik Baybars, geri çekilip Suriye’ye döndü. Abaka Han
ise hıncını Anadolu Türklerinden çıkardı. Kayseri ve Erzurum arasında
yaptığı mezalimlerde binlerce masum kişiyi katlettirdi. Pervane
Muinüddin Süleyman idam edildi (1277).
Abaka Han, batıdaki muvaffakiyetsizliğine rağmen, doğuda birçok
galibiyetler elde etti. Burak komutasındaki büyük bir Çağatay ordusu,
1270 senesinde yenilgiye uğratıldı. Abaka Han, doğudan gelecek bazı
hücumlarda üs olarak kullanabilmek için, devrin büyük ilim merkezi olan
Buhara’yı 1273 senesinde yağmalatıp yıktırdı.
Abaka Han, babasının kurduğu İlhanlı Devletinin sınırlarını güçlükle
koruyabildi. Halk üzerindeki ağır vergi yükünü hafifleterek içeride
huzuru sağlamak istedi. Gayesiz bir cihangirlik sevdası için pekçok
İslam memleketlerini talan etti. Bir çok müslümanı şehit etti, ilmin
yayılmasını engelledi. Budizmin yayılmasına çalıştı ve birçok Budist
tapınakları yaptırdı. 1282 senesinde Hemedan’da öldü. Bazı kaynaklar
onun zehirlenerek öldürüldüğünü, bazıları ise tutulduğu bir hastalıktan
kurtulamadığını kaydederler. Abaka Han'ın ölümünden sonra yerine yeni
müslüman olan kardeşi Ahmed Han (Teküdar) geçti.
Konu: Abaka Han 
Çarş. Haz. 09, 2010 8:34 am
